اخراج، استعفا و ترک کار در روابط کاری

​​​​​ ۲. استعفا (Resignation)
استعفا زمانی رخ می‌دهد که کارگر یا کارمند به طور داوطلبانه و با اراده آزاد تصمیم می‌گیرد از کار خود کناره‌گیری کند. این عمل نشان‌دهنده انحلال رابطه قراردادی توسط نیروی کار است.
۲.۱. فرآیند رسمی استعفا:
برای رسمیت یافتن استعفا و جلوگیری از تبدیل شدن آن به "ترک کار"، رعایت تشریفات زیر ضروری است:
درخواست کتبی: استعفا باید به صورت کتبی به کارفرما تسلیم شود. این سند، مبنای قانونی خاتمه همکاری است.
دوره اطلاع قبلی (Notice Period): طبق ماده ۲۱ قانون کار، کارگر باید یک دوره اطلاع قبلی (معمولاً ۳۰ روز) را رعایت کند تا کارفرما فرصت جایگزینی نیروی جدید و انتقال وظایف را داشته باشد. اگر کارگر بدون رعایت این دوره استعفا دهد، ممکن است ملزم به پرداخت خسارت به کارفرما شود (مگر با توافق طرفین).
پذیرش یا عدم پذیرش: از نظر قانونی، استعفا به محض تسلیم درخواست کتبی معتبر واقع می‌شود، اما بهتر است تاریخ خاتمه کار با تأیید کارفرما مشخص گردد.
۲.۲. حقوق کارگر مستعفی:
در صورت استعفای رسمی و رعایت دوره اطلاع قبلی، کارمند مستحق دریافت کلیه حقوق و مزایای معوقه، پاداش، عیدی، و سنوات خدمت تا روز خاتمه کار خواهد بود. استعفا به معنای سلب حق دریافت سنوات خدمت نیست، مگر اینکه کارگر خود درخواست کند که سنوات خود را به صورت یک‌جا دریافت نکند.

تفاوت اخراج، استعفا و ترک کار

​​​​​ ۱. اخراج (Dismissal)
اخراج زمانی اتفاق می‌افتد که کارفرما بنا بر دلایل مشخص و قانونی تصمیم به پایان همکاری با کارگر یا کارمند بگیرد. این اقدام، یک تصمیم یک‌جانبه از سوی کارفرما است و باید مبتنی بر دلایل موجه باشد.
۱.۱. مبانی قانونی اخراج:
دلایل قانونی اخراج معمولاً شامل موارد زیر است:
تخلفات انضباطی جدی: مانند سرقت، ضرب و شتم، افشای اسرار تجاری یا ایجاد اخلال در نظم محیط کار.
عدم انجام وظایف محوله: تکرار اهمال‌کاری یا عدم صلاحیت فنی پس از آموزش‌های لازم (اثبات شده با مستندات عملکرد).
کاهش شدید عملکرد: هنگامی که کارگر به دلیل ضعف مستمر، نتواند انتظارات شغلی را برآورده سازد.
مستندات و رویه: طبق قانون کار ایران، اخراج بدون ارائه دلیل موجه و بدون طی مراحل قانونی (به ویژه کسب نظر هیئت تشخیص اداره کار در مورد اخراج‌های مبتنی بر تخلف) می‌تواند موجب شکایت، درخواست بازگشت به کار یا پرداخت خسارت اخراج توسط کارگر شود.
۱.۲. حقوق کارگر اخراج شده:
در صورتی که اخراج قانونی تشخیص داده شود (یا کارفرما نتواند آن را اثبات کند):
کارگر مستحق دریافت تمامی حقوق معوقه، پاداش پایان سال، مرخصی‌های استفاده نشده و مهم‌تر از همه، حق سنوات خدمت (بر اساس فرمول محاسبه سنوات) خواهد بود.
در مواردی که اخراج بدون عذر موجه صورت گیرد، ممکن است کارفرما موظف به پرداخت غرامت اضافی نیز باشد.

​​​​​ ۳. ترک کار (Job Abandonment)
ترک کار به معنای قطع ناگهانی همکاری توسط کارگر یا کارمند بدون اطلاع قبلی، بدون ارائه درخواست کتبی رسمی و بدون کسب رضایت کارفرماست. این عمل از نظر حقوقی و انضباطی منفی تلقی می‌شود.
۳.۱. پیامدهای ترک کار:
نقض قرارداد: ترک کار تخلف انضباطی محسوب شده و به منزله نقض تعهدات قراردادی است.
از دست دادن برخی حقوق: اگرچه کارگر همچنان مستحق دریافت حقوق و دستمزد کارهای انجام شده و عیدی تعلق گرفته است، اما کارفرما این حق را دارد که در مورد پرداخت کامل سنوات خدمت تجدید نظر کند یا ادعای خسارت نماید. در برخی تفاسیر، ترک کار می‌تواند موجب شود که کارگر برخی از مزایای پایان کار را از دست بدهد، اگرچه محاسبه دقیق آن نیازمند بررسی هیئت تشخیص است.
استثنائات: اگر ترک کار به دلایل موجه و غیرقابل اجتناب کارگر باشد (مانند بیماری حاد ناگهانی یا اثبات بدرفتاری شدید کارفرما که منجر به عدم امکان ادامه کار شود)، کارگر می‌تواند با ارائه مدارک از طریق مراجع اداره کار اقدام کند و ترک کار خود را موجه سازد.